Staw biodrowy jest istotnym, z punktu widzenia biomechaniki elementem narządu ruchu kończyny dolnej. Dzięki swojej budowie i  stabilności, którą zapewnia mu silny aparat mięśniowo-więzadłowy, może przenosić duże obciążenia występujące podczas różnych aktywności ruchowych. Ze względu zaś na wspomniane przenoszenie dużych obciążeń narażony jest na zmiany degeneracyjne.

Charakterystyka choroby zwyrodnieniowej

Choroba zwyrodnieniowa (osteoarthritis – OA) jest powszechną przewlekłą chorobą stawów o niejasnej etiologii, występującą u osób dorosłych. Chociaż najczęściej kojarzy się ze starością, często pojawia się już około 40 r. ż. Jest główną przyczyną dolegliwości bólowych układu mięśniowo-szkieletowego i przez WHO uznana jest za jedno z poważniejszych zagrożeń cywilizacyjnych i najczęstszą z przyczyn niepełnosprawności.

Choroba zwyrodnieniowa stawów charakteryzuje się destrukcją chrząstki stawowej  ze współistniejącym tworzeniem się wyrośli kostnych (tzw. osteofitów) na granicy kostno-chrzęstnej, prowadzących do zwężenia szpary stawowej.

Przyczyny choroby zwyrodnieniowej

Przyczyny choroby mogą mieć charakter pierwotny i wtórny.  Pierwotny charakter powstawania  zmian nie jest do końca znany, ale wymienia się tu:

• wiek,
• płeć,
• powtarzane przeciążenia,
• czynniki genetyczne,
• nadwagę i otyłość,
• niedobór estrogenów,
• osłabienie mięśni,
• małą aktywność fizyczną,
• nikotynizm,
• niedobory żywieniowe,
• ciężką pracę fizyczną.

Do czynników wtórnych zaliczane są:

• zaburzenia okresu wzrostowo-rozwojowego stawu,
• zmiany pourazowe,
• wady wrodzone,
• choroby metaboliczne i endokrynologiczne,
• przebyte procesy zapalne.

Objawy choroby zwyrodnieniowej

W wyniku toczących się zmian degeneracyjnych w przebiegu choroby zwyrodnieniowej dochodzi do pojawienia się:

• bólu w pachwinie i biodrze (początkowo w czasie wysiłku, z czasem także w spoczynku),
• ograniczeń ruchomości (najpierw rotacji wewnętrznej, a następnie pozostałych ruchów),
• trzasków i tarcia w stawach przy ruchach,
• zaników mięśniowych,
• stanów zapalnych stawu,
• sztywności po okresie bezruchu,
• niestabilności stawu,
• zmęczenia,
• znacznego ograniczenia funkcji stawu,
• obniżenie poziomu jakości życia.

Diagnostyka choroby zwyrodnieniowej

W ramach diagnostyki poza wywiadem oraz oglądaniem, badaniem palpacyjnym, oceną zakresu ruchów i siły mięśniowej, przeprowadza się ocenę funkcjonalną pacjenta poprzez wykonanie kilku testów klinicznych. Dodatkowo wykonuje się zdjęcie RTG, scyntygrafię kości oraz rezonans magnetyczny, badanie płynu stawowego i  badanie krwi, aby wykluczyć infekcyjne podłoże choroby bądź reumatoidalne zapalenie stawów.

Leczenie choroby zwyrodnieniowej

Leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów biodrowych należy dobierać indywidualnie zależnie od potrzeb pacjenta,  stopnia zaawansowania zmian, natężenia bólu i jego lokalizacji. Podstawą leczenia powinno być postępowanie zachowawcze obejmujące edukację pacjenta i jego bliskich, regularne ćwiczenia fizyczne, zaopatrzenie  w odpowiedni sprzęt ułatwiający samoobsługę, a także działania profilaktyczne tj. redukcja masy ciała.  W przypadku zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych, nieskuteczności farmakoterapii,  stosuje się leczenie operacyjne pod postacią endoprotezoplastyki, która pomimo swojej inwazyjności przynosi zadowalające rezultaty głównie w postaci ustąpienia bólu, jak też poprawy funkcji stawu co poprawia też jakość życia chorych osób.

Program  leczenia usprawniającego powinien obejmować:

• terapię manualną,
• ćwiczenia czynne w odciążeniu, czynno-bierne,
• ćwiczenia izometryczne,
• ćwiczenia rozluźniające i rozciągające,
• masaże (masaż głęboki, poprzeczny),
• jazdę na cykloergometrze,
• naukę chodu z wykorzystaniem pomocy ortopedycznych (kule, balkoniki),

Podsumowanie

Choroba zwyrodnieniowa wiąże się z ciągłym bólem, niepełnosprawnością, stanowiąc ważny problem medyczny, społeczny i ekonomiczny. Zmiany patologiczne spowodowane chorobą mają charakter nieodwracalny, wymagają specjalnego postępowania  i znacznie obniżają  jakość życia cierpiących na nią osób. Leczenie powinno być kompleksowe, uwzględniać edukację pacjenta oraz niefarmakologiczne metody leczenia. Zarówno leczenie zachowawcze, jak i zabiegowe przyczyniają się do wzrostu satysfakcji z życia osób cierpiących na zwyrodnienie stawów biodrowych.