Skręcenia lub zwichnięcia to częste urazy, które mogą wystąpić niezależnie od wieku, sprawności fizycznej czy stylu życia. Złożona budowa stawu łokciowego predysponuje do ich występowania bardzo często. Obydwa rodzaje urazów wymagają odpowiedniego leczenia, które zapobiega trwałym powikłaniom oraz utracie sprawności całej kończyny górnej.
Budowa stawu łokciowego
Staw łokciowy należy do stawów zawiasowych i składa się z trzech odrębnych anatomicznie stawów otoczonych wspólną torebką stawową: stawu ramienno-łokciowego, ramienno-promieniowego i promieniowo-łokciowego bliższego. Ten ostatni, wraz ze stawem promieniowo-łokciowym dalszym, odpowiada za ruchy nawracania i odwracania przedramienia. W obydwu wcześniejszych stawach zachodzi ruch zginania i prostowania przedramienia. Staw łokciowy wzmacniają po jego bocznej i przyśrodkowej stronie silne więzadła poboczne: łokciowe i promieniowe.
Skręcenia i zwichnięcia – definicje
Skręceniem (distorsio) nazywa się uraz, w wyniku którego dochodzi do przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w stawie z zachowaniem kontaktu powierzchni stawowych ze sobą oraz uszkodzenia okolicznych tkanek miękkich, w szczególności torebki stawowej.
Wyróżnia się 3 stopnie skręcenia:
- I stopień- nieznaczne naciągnięcie torebki stawowej i więzadeł,
- II stopień – częściowe przerwanie więzadeł i torebki stawowej,
- III stopień – rozerwanie torebki stawowej i więzadeł.
Zwichnięcie (luxatio) to uraz, podczas którego dochodzi do przemieszczenia się powierzchni stawowych względem siebie i pozostania ich w tym patologicznym położeniu. Skutkiem tego jest również uszkodzenie struktur okołostawowych w znacznie większym stopniu niż podczas skręcenia. Ten rodzaj urazu, w przeciwieństwie do skręcenia, często wymaga nastawienia przesuniętych względem siebie kości i czasowego unieruchomienia (2-3 tygodnie).
Objawy skręcenia i zwichnięcia stawu łokciowego
W obydwu przypadkach zauważa się wyraźne podobieństwa w objawach.
| Skręcenia | Zwichnięcia |
| – ostry ból i obrzęk stawu
– krwiak – częściowe ograniczenie ruchomości – trudności w poruszaniu stawem – podwyższenie ciepłoty tkanek w okolicy stawu |
– ostry ból stawu nasilający się przy ruchach
– obrzęk i krwiak w okolicy urazu – ocieplenie stawu – zniekształcenie stawu – znaczne ograniczenie ruchomości czynnej – uszkodzenie nerwów lub naczyń krwionośnych |
Skręcenie i zwichnięcie stawu rozpoznaje się na podstawie badania przedmiotowego oraz obrazu RTG i USG stawu. W poważniejszych przypadkach można zalecić TK lub MR.
Zwichnięcia i skręcenia stawu łokciowego – leczenie
Przebieg leczenia w obu przypadkach jest bardzo podobny i opiera się głównie na kompleksowej rehabilitacji łokcia, którą dobiera się stosownie do rodzaju urazu, jego ciężkości, ilości struktur, które uległy uszkodzeniu oraz indywidualnego tempa procesów naprawczych pacjenta.
Głównym celem fizjoterapii jest przywrócenie sprawności stawu, co uzyskuje się poprzez:
- zmniejszenie bólu, obrzęku i stanu zapalnego,
- poprawę ukrwienia i elastyczności stawu,
- poprawę ruchomości i stabilności stawu,
- przywrócenie czucia głębokiego.
Fizjoterapia po skręceniu
W okresie występowania bólu, stanu zapalnego i obrzęku zalecane są:
- kompresję i wysokie ułożenie kończyny,
- kinesiotaping limfatyczny typu criss-cross,
- czasowe ograniczenie aktywności.
Po ustąpieniu stanu ostrego wprowadzane jest postępowanie pod postacią:
- terapii indywidualnej z pacjentem
- ćwiczeń izometrycznych,
- ćwiczeń uruchamiających całą kończynę,
- ćwiczeń biernych i czynnych w stawie łokciowym,
- ćwiczeń wzmacniających,
- ćwiczeń tzw. czucia głębokiego (ocena położenia kończyny).
Fizjoterapia po zwichnięciach
Postępowanie po zwichnięciach, ze względu na konieczność czasowego unieruchomienia, dzieli się na dwa etapy: usprawnianie w okresie unieruchomienia i po jego usunięciu.
W czasie unieruchomienia stosowane są ćwiczenia izometryczne oraz ruchy w stawach wolnych od opatrunku gipsowego, a w razie potrzeby również postępowanie przeciwobrzękowe, przeciwzapalne i przeciwbólowe.
Po zdjęciu unieruchomienia stopniowo wprowadzane są:
- proste ćwiczenia czynnego zginania i prostowania stawu oraz nawracania i odwracania przedramienia do granicy bólu,
- techniki manualnego rozluźniania przykurczonych tkanek,
- techniki manualne stawowe (w późniejszym etapie),
- kinesiotaping odciążający i stabilizujący staw,
- ćwiczenia stabilizacyjne i wzmacniające,
- trening funkcjonalny (ćwiczenia imitujące czynności dnia codziennego lub w przypadku sportowców ruchy charakterystyczne dla uprawianej dyscypliny).
Podsumowanie
Wśród wszystkich obrażeń układu mięśniowo-szkieletowego prawie połowa to urazy tkanek miękkich, które często prowadzą do powstawania przewlekłych dolegliwości bólowych, ograniczenia ruchomości czy niepełnosprawności. Fizjoterapia po urazach stawu łokciowego to element niezwykle ważny. Daje możliwość przywrócenia funkcji stawu, zapobiega znacznym ograniczeniom ruchomości i pozwala na powrót do codziennego funkcjonowania.
