Uszkodzenie stożka rotatorów jest jednym z najczęstszych przyczyn dolegliwości bólowych i niestabilności okolicy barku. Problem ten dotyczy osób po 40. roku życia, osób, których zawód wymaga wykonywania ruchów kończynami górnymi ponad głową  (np. malarze pokojowi) oraz sportowców dyscyplin tj. koszykówka, siatkówka, wioślarstwo, podnoszenie ciężarów, rzut młotem, oszczepem, tenis ziemny.   

Czym jest stożek rotatorów?

Stożek rotatorów  to wplatające się w torebkę stawową  stawu ramiennego ścięgna 4 mięśni: podłopatkowego, nadgrzebieniowego, podgrzebieniowego, obłego mniejszego, które łączą łopatkę z ramieniem.  Odpowiada on za stabilizację stawu ramiennego, a mięśnie wchodzące w jego skład umożliwiają wykonywanie ruchów zginania, prostowania oraz rotacji kończyny wykorzystywanych podczas sięgania za siebie, czy wyciągania ramion przed siebie lub do góry.

Przyczyny uszkodzeń stożka rotatorów

Ze względu na swoją budowę oraz pełnione funkcje stożek rotatorów jest narażony na różnego rodzaju uszkodzenia, powodujące wyłączenie z ruchu całego ramienia. Do najczęstszych przyczyn jego uszkodzenia należą:

• zmiany degeneracyjne związane z wiekiem,
• powtarzające się mikrourazy,
• nagłe urazy (np. szarpnięcie ramienia),
• długotrwałe przeciążenia,
• ucisk na ścięgno mięśni stożka przez struktury kostne stawu,
• stany zapalne.

Uszkodzenie stożak rotatorów – objawy

Uszkodzenia stożka rotatorów  mogą przybierać formę urazu nagłego lub przewlekłego, a w zależności od stopnia uszkodzenia mogą być częściowe lub całkowite.  W przewlekłych  uszkodzeniach objawy pojawiają się cyklicznie, okresowo zaostrzając się i przechodząc w stan remisji. W przypadku nagłego urazu pojawia się ostry ból w całym barku, który następnie przyjmuje objawy, jak przy urazach przewlekłych pod postacią:

• bólu spoczynkowego w okolicy górnej ramienia, także w nocy,
• osłabienia siły mięśniowej kończyny,
• ograniczenia ruchomości,
• bólu podczas czynności wykonywanych nad głową i za sobą (np. czesanie się, zapinanie biustonosza),
• „przeskakiwania” i „trzaskania” w stawie,
• sztywności barku.

Pojawiające się bóle barku mogą pojawić się nagle lub nasilać się stopniowo.

Diagnostyka

W ramach diagnostyki przeprowadzane są wywiad lekarski wraz z badaniem klinicznym przez lekarza ortopedę oraz badania obrazowe (RTG – jeżeli nie jest rozstrzygające, zaleca się badanie USG oraz w przypadku bardziej skomplikowanych uszkodzeń rezonans magnetyczny).

Jak leczyć uszkodzenia pierścienia rotatorów?

Wybór sposobu leczenia  uzależniony jest od stopnia uszkodzenia i nasilenia objawów. Najczęściej jest to leczenie zachowawcze lub operacyjne.

Leczenie zachowawcze

W przypadku rozpoznania częściowego lub przewlekłego uszkodzenia pierścienia rotatorów zaleca się postępowanie zachowawcze, głównie rehabilitację barku, które u większości osób okazuje się być  wystarczająco skuteczna.  W pierwszej fazie leczenia w bólach ostrych należy ograniczyć jego stopień i zniwelować stan zapalny stosując:

• odciążenie stawu przy pomocy ortezy lub temblaka,
• schładzanie tkanek (krioterapia lokalna),
• modyfikację aktywności codziennej i zawodowej (ograniczenie czynności powodujących ból),
• doustne leki przeciwbólowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne, a gdy ból nie ustępuje,  zastrzyki sterydowe (blokady) do przestrzeni podbarkowej,
• czynne ruchy w pozostałych stawach kończyny (promieniowo-nadgarstkowym i łokciowym),
• ruchy bierne w stawie barkowym do 90 stopni,

W drugiej fazie zalecane są:

• odstawienie unieruchomienia,
• ćwiczenia przywracające ruchy w stawie i jego stabilność,
• mobilizacje i manipulacje stawowe,
• techniki powięziowe,
• suche igłowanie,
• rozciąganie torebki stawowej,
• ćwiczenia izometryczne barku,
• ćwiczenia zwiększające siłę i wytrzymałość mięśni,
• ostrożny powrót do normalnych aktywności fizycznych.

Leczenie operacyjne

Wskazania do leczenia operacyjnego uzależnione są od stopnia uszkodzenia, wieku, nasilenia dolegliwości i niepowodzenia leczenia zachowawczego.  Najczęściej wymagają go uszkodzenia całkowite oraz silne dolegliwości bólowe. Leczenie operacyjne może polegać na:

• rekonstrukcji ścięgien stożka rotatorów,
• przeszczepie obwodowego przyczepu ścięgna mięśnia najszerszego grzbietu w miejsce uszkodzonego stożka rotatorów,
• wszczepieniu endoprotezy.

Rehabilitacja po leczeniu operacyjnym stożka rotatorów obejmuje okres unieruchomienia oraz okres po jego usunięciu,  aż do odzyskania fizjologicznego zakresu ruchu i siły mięśniowej. Powrót do pełnej sprawności wymaga kilkunastu tygodni rekonwalescencji.

Podsumowanie

Funkcja stożka rotatorów polega na  stabilizacji głowy kości ramiennej w panewce, co umożliwia prawidłową funkcję barku w spoczynku oraz podczas ruchu. Uszkodzenia mięśni stożka powodują szereg dolegliwości utrudniających normalne funkcjonowanie w życiu codziennym oraz zawodowym.