Neurochirurgia XXI wieku to innowacyjne metody operacyjne, które potrafią znacznie poprawić jakość życia pacjenta. Zaawansowane operacje kręgosłupa ratują pacjentów przed niedowładami kończyn dolnych czy znaczną niepełnosprawnością. Dlaczego tak ważna jest fizjoterapia pooperacyjna? Jakie są jej zadania?
Operacje kręgosłupa i co dalej?
Interwencje neurochirurgiczne w przypadku problemów z kręgosłupem są często tzw. ostatnią deską ratunku. Operacje kręgosłupa nie są nigdy pierwszym wyborem, ponieważ jest to już działanie inwazyjne i obarczone możliwymi skutkami ubocznymi. Pierwszym wyborem w przypadku dolegliwości bólowych kręgosłupa czy zespołów korzeniowych jest fizjoterapia, edukacja pacjenta oraz ewentualne leczenie farmakologiczne. Najczęściej operowane schorzenia kręgosłupa to stenoza kanału kręgowego, kręgozmyk czy dyskopatia. Decyzja o operacji zostaje podjęta w oparciu o stopień zaawansowania choroby i objawy pacjenta.
Trzeba jednak pamiętać, że przeprowadzona operacja nie zakończy wszystkich problemów pacjenta. Celem operacji jest usunięcie lokalnej przyczyny problemu np. zwiększenie średnicy kanału kręgowego, wstawienie implantu krążka międzykręgowego czy stabilizacja kilku segmentów. Dzięki temu znaczna część objawów ustępuje natychmiast po zabiegu. Natomiast wzmocnienie mięśni, poprawa ruchomości kręgosłupa czy korekcja postawy może być przeprowadzona podczas fizjoterapii pooperacyjnej w późniejszym etapie leczenia. Często konieczna będzie także zmiana stylu życia, aby bardziej świadomie dbać o swój organizm i nie doprowadzić ponownie do konieczności interwencji medycznej.
Zadania fizjoterapii pooperacyjnej
Rolą każdej rehabilitacji pooperacyjnej jest poprawa jakości życia pacjenta i zwiększenie jego poziomu funkcjonowania w otaczającym go środowisku (życie rodzinne, miejsce pracy, zajęcia hobbistyczne). Dobranie właściwych technik fizjoterapeutycznych będzie zależne od przeprowadzonego badania szczegółowego i wywiadu medycznego. Nawet jeśli dwóch pacjentów przejdzie ten sam dokładnie zabieg operacyjny, to u każdego z nich proces rehabilitacyjny może przebiegać w inny sposób.
Główne założenia rehabilitacji po operacjach kręgosłupa:
- Reedukacja pacjentów w zakresie czynności dnia codziennego (np. kichanie, kaszel, dźwiganie)
- Uelastycznienie blizny pooperacyjnej
- Poprawa siły mięśniowej całego ciała
- Poprawa elastyczności mięśni tułowia i kończyn dolnych
- Poprawa ruchomości kręgosłupa (za wyjątkiem segmentów ustabilizowanych operacyjnie)
- Wprowadzenie pacjenta do rekreacji
Czym może skutkować brak fizjoterapii po operacji kręgosłupa?
Interwencja chirurgiczna jest bardzo ważna w kontekście powrotu pacjenta do pełnej sprawności, ale sam zabieg i konieczne tymczasowe unieruchomienie pooperacyjne może powodować dodatkowe problemy. Przede wszystkim blizna powstała na skutek ingerencji w tkanki może powodować dolegliwości bólowe, ograniczenia ruchomości, a nawet problemy w odległych rejonach ciała jak przykładowo bóle głowy.
Ważnym zaleceniem po zabiegu neurochirurgicznym jest tymczasowe ograniczenie aktywności fizycznej, które ma pozwolić na prawidłowe gojenie tkanek. Jest to ważny okres, kiedy naruszone chirurgicznie tkanki się regenerują. Niestety skutkiem ubocznym będzie znaczne obniżenie siły mięśniowej całego ciała. Jeśli w odpowiednim momencie nie zostanie wprowadzona za zgodą lekarza fizjoterapia, to w dalszej perspektywie może dojść do pojawienia się kolejnego problemu na poziomie kręgosłupa, który będzie ponownie wymagał leczenia neurochirurgicznego.
Rehabilitacja przedoperacyjna – czy warto ją zaczynać?
Coraz więcej uwagi przykłada się również do tzw. rehabilitacji przedoperacyjnej. Na ile to możliwe, pracę z pacjentem warto zacząć przed planowanym zabiegiem operacyjnym. Takie postępowanie może zaowocować szybszym powrotem do sprawności po operacji i mniejszym ryzykiem powikłań pooperacyjnych. Na czym warto się skupić?
Niezwykle istotnym elementem rehabilitacji przedoperacyjnej będzie edukacja pacjenta związana z samym zabiegiem operacyjnym, dotycząca pierwszych dni po operacji. Nauka prawidłowej zmiany pozycji, wykonywania czynności dnia codziennego lub obsługa sprzętu ortopedycznego pozwoli bezpiecznie regenerować się w pierwszych dniach. Z pewnością dobre efekty przyniesie praca fizjoterapeuty ukierunkowana na zmniejszenie napięcia mięśniowego w okolicy pola operacyjnego, jak również bardziej odległych rejonów, które mają wpływ pośredni na dany segment kręgosłupa. Jeśli nie ma przeciwwskazań do delikatnych ćwiczeń ruchowych, to dobrym rozwiązaniem będzie także wzmacnianie mięśni czy poprawa ich elastyczności. Dzięki temu, stan pacjenta w momencie rozpoczęcia rehabilitacji pooperacyjnej może być lepszy, a cały proces będzie przebiegał sprawniej.
